Şili’den Gibeah’a Kutsal Kitap Arkeolojisi -Metodist Bir Yaklaşım-;From Chile to Gibeah Biblical Archaelogy -A Methodist Approach

Şili'den Gibeah'a Kutsal Kitap Arkeolojisi -Metodist Bir Yaklaşım- 2024 yılında İbn Haldun Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü'ne sunulan master tezine dayanan bu kitap, interdisipliner bir çalışma örneği olarak arkeoloji ve dinler tarihi bilimlerini ortak bir paydada buluşturan Kutsal Kitap arkeolojisini ve yapmış olduğu önemli çalışmaları ile bu alana “altın çağını” yaşatan William Foxwell Albright'ın (ö.1971) Metodist bakış açısıyla Tell el-Fūl/Gibeah of Saul'da (1922-23 ve 1933) gerçekleştirdiği arkeolojik kazıları konu edinmektedir. Çalışmanın amacı, Albright'ın Metodist bakış açısıyla Kutsal Kitap anlatısının doğruluğunu tespit etmek için arkeoloji biliminden nasıl yararlandığını Tell el-Fūl/Gibeah of Saul'da gerçekleştirdiği arkeolojik kazılar örnekliğinde ortaya koymaktır. Nitekim dinler tarihi disiplininin, bilgi birikiminden en fazla istifade ettiği bilimlerin başında arkeoloji gelmektedir. Arkeoloji, geçmişte yaşamış insan topluluklarına ait sosyal, kültürel ve toplumsal yaşayış ve düzenlerini, yaşadıkları dönemden günümüze kadar gelen maddi kalıntıları- merkeze alarak araştıran, kayıt altına alan ve yorumlamaya çalışan bir bilim dalıdır. Kutsal Kitap terimi en genel haliyle Yahudi ve Hristiyanlar tarafından kutsal sayılan Eski Ahit ve Yeni Ahit kitaplarıdır. Kutsal Kitap arkeolojisi terimi ise Eski ve Yeni Ahit metinlerinin anlatısında geçen halkların, kültürlerin ve dönemlerin arkeolojik kalıntılarla incelenmesi ifade etmektedir. Kutsal Kitap arkeolojisini, Metodist bir yaklaşımla W. Foxwell Albright tarafından Tell el-Fūl/Gibeah of Saul'da yapılan arkeolojik kazılar örnekliğinde ele alan bu çalışma, giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümü, çalışmanın amacını, önemini, metodunu, sınırlılıklarını ve kaynaklarını konu edinmektedir. Birinci bölümde Kutsal Kitap arkeolojisinin Albright merkezli arkeolojisi anlatılmaktadır. Başka bir ifadeyle Kutsal Kitap arkeolojisinin teorik arka planını ele ala bu bölüm, Albright merkezli tarihsel gelişimini, isimlendirme sorununu ve önemli ekollerini ele almaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise William Foxwel Albrigt'ın Metodist dini arka planını, Kutsal Kitap anlatısında geçen Gibeah'ı, Albright'ın bu anlatının doğruluğunu ortaya koymak amacıyla Tell el-Fūl /Gibeah of Saul örneğinde gerçekleştirmiş olduğu arkeolojik kazıları ve daha sonra bu arkeolojik çalışmalara yöneltilen eleştirileri konu edinmektedir.