Osmanlı'nın Gözüyle İbn Haldun

İbn Haldun, Osmanlı entelektüellerinin, fikirlerinden etkilendikleri, yararlandıkları, devlet, toplum, tarih ve çöküşle ilgili teorilerini Osmanlı Devletine bazı değişikliklerle de olsa uyarlamaya çalıştıkları bir ilim adamı, bir tarih felsefecisi, bir sosyolog olarak karşımıza çıkıyor. İbn Haldunun tarih ve toplum görüşü, Osmanlı Devletinin güçten düşmeye başlamasıyla birlikte muhtemel bir çöküşe gitmekten nasıl kurtarılacağını düşünenler için temel bir başvuru kaynağı olmuş, onun görüşlerine olan ilgi, İbn Haldunculuktan söz ettirecek noktaya gelmişti. Bu bağlamda İbn Haldunun Mukaddimesini Şeyhülislam Pirizâde Mehmed Efendi, Kâtip Çelebi, Naîmâ, Taşköprülüzâde, Müneccimbaşı, Hayrullah Efendi ve Cevdet Paşa gibi Osmanlı düşünürlerinin kaynak olarak kullandıklarını söylemek gerek. Meselâ Naîmâ İbn Haldunu bir üstat bilmiştir. İbn Halduna olan bunca ilgi, İbn Haldunun Mukaddimesinin Osmanlı Türkçesine çevrilmesi sonucunu doğurmuştur. Burada hatırlanması gereken bir husus daha vardır ki din sosyolojisinin ünlü klasik başyapıtı olan Mukaddime, Arapça olmayan bir dile, Türkçeye ilk kez Osmanlı Uleması tarafından çevrilmiştir. (Arka Kapak) Osmanlı Bilginlerinin İbn Haldunu İbn Haldun, Osmanlı entelektüellerinin, fikirlerinden etkilendikleri, yararlandıkları; devlet, toplum, tarih ve çöküşle ilgili teorilerini Osmanlı Devletine bazı değişikliklerle de olsa uyarlamaya çalıştıkları bir ilim adamı, bir tarih felsefecisi, bir sosyolog olarak karşımıza çıkar. Kitap, İbn Haldnu kaynak olarak kullanan, Kâtip Çelebiden Naîmâya, Taşköprülüzâdeden Cevdet Paşaya çok sayıda Osmanlı düşünürünün İbn Halduna ve eseri Mukaddimeye yaklaşımlarını ele alıyor.