Kendir Telinin Peşinde;Cani̇k Sancağı’nda Reaya ve Devlet (1690-1740)

1701 Bahriye Kanunnamesi ile Osmanlı donanmasında yelkenli savaş gemisi kalyona geçilmiş ve donanmadaki kalyon sayısının artırılması emredilmişti. Yeni inşa edilecek donanma kalyonları ile mevcut olanların donanımı için kendir teline ihtiyaç vardı. Bu telden imal edilen çeşitli kalınlıklardaki halatlar kalyonların donatılması için kullanılıyordu. Kadırga döneminde de donanmanın bu ihtiyacı büyük ölçüde Canik Sancağından temin edilmekteydi. Devletin belli miktardaki kendir teli temini için avarız vergisi karşılığında sancakta ocaklık olarak tayin ettiği, Tersane-i Âmire'ye kendir teli veren kazalar bulunuyor; merkezi idare eskiden beri ihtiyacının bir kısmını bu bölgelerden karşılıyordu. Diğer yandan, belgelerde genelde muhtekir olarak geçen yerel Osmanlı müteşebbisleri de burada üretilen kendir telini, özellikle sivil gemilerin ihtiyacı için bölge dışına taşıyarak başta İstanbul olmak üzere pazara sunuyor; bu da ellerindeki kendir telini daha yüksek kârla satmak isteyen köylü ve tüccar ile devleti karşı karşıya getiriyordu. Canik'te kendir teli etrafında şekillenen devlet ve toplum ilişkilerine odaklanan bu kitap, belgelerin imkân verdiği ölçüde, yarım yüzyıllık bir tarihî süreklilik içerisinde devlet-toplum ilişkilerinin nasıl şekillendiğini göstermeye çalışmaktadır.